Henri Fordu demək olar hamımız tanıyırıq. Tanımasaq belə adını ən az bir dəfə eşitmişik. O, avtomobili icat etməsə də, çox sayda avtomobili istehsal etmək üçün yaxşı bir üsulu icat etmişdi. “Moving assembly line” - hərəkət edən montaj xəttini.Bu montaj xəttini unikal edən hərəkət elementi idi. Henri Ford qeyd edirdi ki, montaj xəttinin istifadəsinin üstünlüyü onda idi ki, işçilər işin arxasınca getmirdilər. İş özü işçilərə yaxınlaşırdı. Əvvəl iplə hərəkət etdirilən bu montaj xətti daha sonra hərəkət edən zəncir mexanizm ilə əvəz olundu. Bu hal prosesi o qədər sürətləndirdi ki, Model T cəmi 90 dəqiqəyə hazır ola bilirdi. Avtomobilin yığım işi nə qədər asanlaşsa da, işçilər rəqib şirkətlərdə işləmək üçün Ford Motor şirkətini tərk etməyə başlamışdılar. Səbəb, bu işin onları sistemli işləməyə məcbur etməsi idi. Onlar montaj xəttinin tələb etdiyi ciddi vaxt rejimini bəyənmirdilər. Maşın növbəti stansiyaya keçməzdən əvvəl bütün işlərin görülməsindən əmin olmalı idilər və bu onlar üçün çətin idi.

Qeyd edim ki, mənə görə Henri Ford “Agile” yanaşmasını sərgiləmişdi həmin dövrdə. Baxmayaraq ki, “Agile” yanaşma ilə bağlı müzakirələr 90-cı illərdə cücərməyə başlamışdı. Uzun sözün qısası, işçilərinin başqa şirkətlərə getdiyini görən Ford onlara günlük 5 dollara qədər maaş təklif etdi(həmin vaxt işçilərin maaşı günlük 2.25 dollar idi). Hamı düşünürdü ki, bu şirkəti iflasa aparacaq, amma tam əksinə oldu. Hətta Ford hər növbənin işləmə saatını 1 saat azaldaraq 3-cü növbə yaratdı. Daha çox işçi götürərək 24 saatlıq iş rejimi qurdu. Beləlikə, 1908-ci ildə 825 dollara olan Model T 1925-ci ildə cəmi 260 dollara satıldı. Uzun sözün lap qısası, Faytonçular Henri Fordu bəyənmirdi, ona görə ki, Fordun etdiyi yeniliklər onların sənayesinə əhəmiyyətli təsir göstərirdi. Kütləvi istehsal texnikasının tətbiqi avtomobil istehsal prosesində inqilab etdi, avtomobilləri daha sərfəli və geniş ictimaiyyət üçün əlçatan etdi. Nəticədə, at arabalarına və əlaqəli xidmətlərə tələb sürətlə azaldı. Faytonçuluq peşəsi də öz əhəmiyyətini itirməyə başladı.

Bir müəssisədə ERP qurulduqdan sonra özü ilə bir sıra üstünlüklər gətirir:

·      ERP sistemləri şöbələr arasında iş proseslərini avtomatlaşdırır və sadələşdirir.

·        Lazımsız tapşırıqları aradan qaldırır.

·        Bu, səmərəliliyin artmasına, səhvlərin azalmasına və məhsuldarlığın artmasına səbəb olur.

·        Məlumatların təkrarlanması və uyğunsuzluqlarını azaldır.

·        Qərarverməni asanlaşdırır.

·        ERP tətbiqi ilkin olaraq baha başa gələsə də, çox vaxt uzunmüddətli xərclərə qənaət edir.

Bu, bir çox üstünlükdən bəziləri idi. Bu haqda çox danışmaq olar. Amma, İndi gəlin sizə bu “faytonçu sindromu” haqqında real bir təcrübəmi danışım.

Günlərin bir günü ERP tətbiq etmək istəyən bir şirkət ilə görüşdük. Əməliyyatları icra edən komanda ilə tanış olduq. Şirkətimiz haqqında məlumat verib, təcrübələrimizdən danışandan sonra qərara aldıq ki, müəssisənin işləyiş prinsipi ilə tanış olaq. Daxil olduq otağa. 3 əməkdaş əyləşmişdi. Deməli, onlardan biri exceldə əməliyyatları işləyir, biri yazılı qaimələri kəsir, biri də bir proqramda mühasibatlıq hissəsini işləyir. Ümumiləşdirsək, bir əmliyyatı 3 nəfər təkrar-təkrar işləyir. Tətbiq etdiyimiz ERP-ni təqdim edib, bundan sonra işlərin necə baş verəcəyini izah edəndən sonra narahatlıqlar hiss edilməyə başlamışdı. Çünki, 3 nəfərdən ən az biri mütləq öz işini itirə bilərdi.Bir sıra suallar verib bu həllin nə qədər etibarlı olduğunu yoxlama çalışdılar. Hər verilən cavab prosesin necə rahat və etibarlı olduğunu göstərirdi.

Bu hekayəni niyə danışdım?

Mən buna “faytonçu sindromu” deyirəm. Burada öz işini itirmə təhlükəsi var.Azərbaycanda bəzi hallarda sahibklar əməkdaşının rahatlığını qorumaq üçün ERP seçimini öz əməkdaşına(çox hallarda bu mühasib olur) etibar edir. Başqa bir halda isə, ERP sahibkar tərəfindən seçilsə belə, əməkdaşların bacarıqları bu sistemlə işləməyə yetərsizdirsə, buna qarşı çıxırlar. ERP-nin uğurla nəticələnməsinə maneə olurlar.Bu sindromu müəyyən vaxtlarda - məktəbdə, universitetdə, özümüzü yoxladığımız bir neçə iş mühitində biz də böyük ehtimalla yaşamışıq. Həll yolu isə, gedən proseslərə maneə olmaq yox, özümüzü təkmilləşdirməkdir.

“Ya bir yol tap, ya bir yol aç, ya da yoldan çəkil!” - Konfutsi.

Fərqində olmalı olduğumuz məqam da budur. Ali məqsədimiz müəssisədə sistem qurmaqdırsa, və bu prosedə sözügedən sindrom yaşanılırsa, o, ya müalicə olunmalıdır, ya də əvəz. Uzun sözün ən qısası, sistem quruculuğu disiplin gətirir. Bununla hesablaşmaq üçün də güclü immunitet tələb olunur. Şirkət komanda olaraq hər bir dəyişikliyə hazır olmalıdır!